Ingetogen herdenking Makkum, Makkumer Belboei

Ingetogen herdenking Makkum

...Veel belangstelling dodenherdenking 2022...

Redactie

De afgelopen twee jaar vond er een aangepaste herdenking plaats. Niet enkel in Makkum natuurlijk maar overal in het land. Het Comité Dodenherdenking Makkum kon dit jaar weer op de gebruikelijke manier de herdenking organiseren. Om kwart over zeven vertrok de stoet richting monument in de Buren. Hier werden kransen en bloemen gelegd. Van hieruit vervolgde de stoet haar gang naar de begraafplaats bij de Van Doniakerk.

Namens het gemeentebestuur van Súdwest-Fryslan werd een krans gelegd door het Makkumer gemeenteraadslid Hero Veger. Ook de Vereniging Plaatselijk Belang Makkum , Koninginnevereniging Makkum als mede Scouting Burdine legden een krans.
De Vereniging van Bedrijven, het Oecumenisch Overleg en Muziekvereniging Hallelujah legden bloemen, evenals vele particulieren.

Leendert Germ Klein had een groep geformeerd van de Koninklijke Marine, De Koninlijke Landmacht en oud-Mariniers. Zij legden een bloemstuk bij de RAF graven. Dat deden ook de vertegenwoordigers van Museun Kornwerderzand.

De herdenking werd dit jaar bijgewoond door de familie van slachtoffers van Bob Dijkstra, Hendrik Postma, Fetze Elgersma en Sjoerd Adema, namens de (voorheen) Nederlands Binnenlandse Strijdkrachten werd ook een krans gelegd. Ook familieleden van de Engelse Raf-piloot Hine waren in Makkum om bloemen bij zijn graf te leggen.

Langs de route stonden de scouts van Scouting Burdine. Zij werden dit jaar geassisteerd door scouts van Casper di Robles, de zeeverkenners, uit Harlingen.

Schoolkinderen leggen bloemen bij de oorlogsgraven op de begraafplaats in MakkumSchoolkinderen leggen bloemen bij de oorlogsgraven op de begraafplaats in Makkum

 

Op de begraafplaats was de leiding in handen van De heer Groeneveld. Een leerling van basisschool de Populier las het gedicht met de titel 'Verzet' voor geschreven door Sietse Wijnsma (Zevenhuizen 1998).

Verzet

verzet je tegen onderdrukking
van mensen door mensen.
is macht dan zo belangrijk,
zo belangrijk om iemand dood te wensen?

verzet je tegen gedachten
dat je beter bent dan een ander.
voel je niet verheven,
maar leef naast elkander.


verzet je tegen oorlog.
laat hem niet beginnen,
want hij kent alleen maar slachtoffers.
niemand zal ooit winnen.


verzetten tegen ….. het klinkt zo stoer:
achter een idee gaan staan.
maar zou het niet beter zijn,
als het woord niet hoefde te bestaan?

 

Dr. Hans Keman, professor emeritus VU Amsterdam, hield een toespraak waarin hij de gevolgen van de beperking van vrijheden op mensen en hun individuele reacties daarop schets en welke prijs daavoor wordt betaald. De titel van de toespraak luidde: "Vrijheid in Verbondenheid".

 

Vrijheid in Verbondenheid - Makkum 4 mei 2022

Goedenavond allemaal.

Morgen vieren we de ‘Bevrijding’ van de Duitse overheersing tijden de Tweede Wereldoorlog. Vandaag herdenken we de slachtoffers van de bezetting. Niet alleen zij die toen gesneuveld zijn maar allen die bij naoorlogse conflicten zijn omgekomen. Die lijst begint bij de Politionele Acties, de Korea-oorlog en loopt via Srebrenica door tot Peace Keeping in Mali.

Een lange lijst waarbij niet alleen mensen slachtoffer werden van geweld maar ook laat zien dat vrede, veiligheid en vrijheid een schaarser goed is dan wij vaak menen.

Dit is nu zichtbaarder dan ooit bij de oorlog in Oekraïne. De vrijheid en de zelfstandigheid van haar bevolking wordt met bruut geweld bedreigd. En, dit conflict is dichter bij ons dan ons lief is. Sinds de Koude Oorlog lijkt de bedreiging van ‘onze’ vrijheid in Europa niet zo dichtbij gekomen. De Corona Crisis werd ook gezien als een inbreuk op onze vrijheid, met name als individu. Het betekende een bedreiging voor ons allemaal en daarmee waren we door het lot verbonden. Door de regels van de overheid om de pandemie in te dammen, voelden echter velen zich te kort gedaan en meer getroffen dan anderen in ‘hun’ vrijheid. De oorspronkelijke onderlinge verbondenheid transformeerde in verdeeldheid als gevolg van desinformatie, egocentrisme en ook door ‘angst’. Angst voor het onvoorspelbare dat ook nu rondwaart in Europa. Net als in 1940.

Solidariteit blijkt vaak een vluchtig begrip en wie zich verdiept in de Tweede Wereldoorlog ziet dat destijds ook lotsverbondenheid én eigenbelang om de voorrang streden tijdens de bezetting. Overleven was nummer één, elkaar helpen soms nummer twee en in verzet komen: soms wel, vaak niet. Alhoewel het gemeenschappelijke belang was om te overleven om in vrijheid te kunnen leven, was het moeilijk om een afweging te maken tussen eigenbelang (overleven) en gedeeld belang (in vrijheid leven). Tijdens de Corona pandemie stak dit dilemma weer de kop op. De huidige oorlog aan de rafelrand van Europa vertoont ook tekenen hiervan: in hoeverre willen ‘we’ Oekraïne steunen zonder in een Derde Wereldoorlog verzeild te raken? Wat is de prijs van ‘onze’ vrijheid die ‘we’ willen betalen?

Voor de Tweede Wereldoorlog vertrouwde Nederland, net als Oekraïne, op haar Neutraliteit. Tevergeefs. Na de capitulatie groeide in Makkum het georganiseerde verzet. Aanvankelijk voor onderduikers (onder leiding van Ds. Touwen en ondersteund vanuit de conservenfabriek van Tymen en Aart Van den Berg). Later, na de Melk of Mei-staking in 1943 en de oprichting van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten in 1944, groeide het verzet binnen de Makkumer ‘mienskip’ en werd een doorn in het oog van de Duitsers.

Door verraad heeft dit geleid tot de fatale razzia op 7 april 1945 waarbij zes mannen gedood zijn. Bij de bevrijding door de Canadezen vielen er nog eens vijf man en waren er ook burgerslachtoffers te betreuren. Allen vielen voor de ‘vrijheid’ en we voelen ons nog steeds ‘verbonden’ met hen. Daarom zijn we vanavond hier bijeen.

Wat is mijn verbinding met deze geschiedenis? Ik ben hier niet geboren noch getogen. Mijn band met het Makkumer verzet is mijn peetoom Jan: zijn en mijn tweede doopnaam is ‘Engelbert’. Dat was zijn schuilnaam hier. Nooit had ik gehoord dat hij hier ondergedoken is geweest met zijn Joodse vrouw, tante Jetta. Ook van zijn rol in het verzet wist ik niets. Hij heeft er nooit iets over verteld, iets wat je vaker hoort over mensen uit het verzet. Thomas Draisma, met wie ik bevriend was, vertelde mij ervan. Daarom ben ik hier: Engelbert Keman staat symbool – net als de gebroeders van den Berg, Ds. Touwen en de leden van de BS – voor de prijs die je betaalt om in lotsverbondenheid op te staan en pal te staan voor ‘vrijheid’. Daarom moeten we blijven gedenken op 4 mei. Zeker nu. Niet alleen de gevallenen, maar ook de overlevenden. Zij raakten vaak getraumatiseerd en gaven op termijn hun leven voor de vrijheid van anderen. Dat geldt ook voor mijn Oom Jan: hij werd nooit meer de oude.

Wat hun motieven ook zijn geweest, zij streefden allen op hun manier naar vrijheid in verbondenheid, solidair met het Joodse deel van de bevolking, verenigd in de strijd tegen de bezetter. Zij wel, maar velen bleven passief. Zoals bijvoorbeeld mijn vader. Even passief als wij nu wellicht zijn in het zicht van de oorlog in Oekraïne, de aarzelende opvang van vluchtelingen waar vandaan dan ook.

Echter, solidariteit betrachten in woord én daad is een voorwaarde om samen in vrijheid te leven. Dat was zo tijdens de Tweede Wereldoorlog, dat was zo tijdens de Corona crisis, en dat is ook nu zo met de dreiging van een patstelling tussen oorlog en vrede in de komende tijd die ons leven in vrijheid zal beheersen.

Dank u wel.

 

Beeld van de begraafplaatsBeeld van de begraafplaats

Zoals al jaren een gebruik werden aan het eind van de herdenking de ‘vredesduiven’ losgelaten die hun vrijheid tegemoet vlogen.